Atrofia nerwu wzrokowego. Nerw wzrokowy jest drugim nerwem czaszkowym, który pełni ważną rolę w przewodzeniu impulsów wzrokowych z oka do mózgu. Atrofia nerwu wzrokowego powoduje stopniową utratę zdolności widzenia u pacjentów. Zanik nerwu może być związany z chorobą genetyczną, ale nie jest to reguła.
Fot. ojoimagesWizyta u pediatry Zobacz: Objawy i przebieg Przewlekły proces zapalny obejmujący elementy krtani występuje w trzech postaciach: proste, przerostowe i zanikowe zapalenie krtani. Czynniki ryzyka obejmują głównie drażniący wpływ czynników szkodliwych, które występują między innymi w środowisku pracy. U osób zawodowo posługujących się głosem jest to również częste schorzenie. Niektóre choroby przewlekłe jak rozstrzenie oskrzeli, przewlekłe zapalenie zatok przynosowych mogą sprzyjać wystąpieniu objawów zapalenia krtani . Objawy i przebieg przewlekłego zapalenia krtani Objawy i przebiegTypowo występuje chrypka, głos staję się szorstki, matowy. Pojawia się również przewlekłe odkrztuszanie oraz uczucie przeszkody w gardle. Jeśli chodzi natomiast o przebieg, objawy zwykle ustępują po przerwaniu narażenia na czynniki jest kompleksowe - laryngologczne jak i foniatryczne. Podstawą leczenia jest wyeliminowanie czynników, które powodują podrażnienie krtani oraz oszczędzanie głosu. Jeśli chodzi o leki, zastosowanie mają preparaty mukolityczne, wykrztuśne. Dobre efekty daje zastosowanie postaci przerostowej z kolei wykorzystuje się chirurgiczne usuwanie zmian. W tej postaci należy zwrócić uwagę na to, czy zmiany są symetryczne. Przy asymetrii należy wykonać badanie histopatologiczne, aby wykluczyć obecność komórek rakowych. Źródło tekstu:Otorynolaryngologia. Podręcznik dla studentów medycyny i stomatologii, Bożydar LatkowskiMateriały zawarte w dziale Specjalista Radzi mają charakter informacyjny i należy je traktować jako dodatkową pomoc przy udzieleniu niezbędnej pomocy choremu oraz jako ewentualny wstęp do leczenia przez specjalistę. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za efekty zastosowania w praktyce informacji umieszczonych w dziale Specjalista Radzi. Tagi: laryngitis, zapalenie krtani, rak krtani Inhalacja - nebulizacja Przerost migdałka gardłowego u dzieci Jedna z przyczyn silnego bólu gardła – mononukleoza zakaźna Torbiel zastoinowa ślinianki podjęzykowej - przyczyny, objawy, diagnoza, leczenie Chrapanie - przyczyny, objawy, diagnoza, leczenie Szukamy redaktorów do zdalnej współpracy Trzeci migdał - czy faktycznie jest bardzo groźny? Przerost migdałków u dzieci Halitoza – czy i Ciebie dotyczy ten problem? Ludzkie koronawirusy – rys historyczny, cz. 1.
Przewlekłe zanikowe zapalenie błony śluzowej żołądka charakteryzuje się takim objawem, jak gwałtowna utrata masy ciała. Choroba prawie we wszystkich przypadkach objawia się jako naruszenie w pracy jelit. Pacjenci skarżą się na częste obrzęki, nieregularne stolce, nadmierne tworzenie się gazów i stały dyskomfort w jamie brzusznej.
Borelioza jest chorobą odkleszczową. Nie ma na nią szczepionki. Diagnozę stawia się na podstawie konstelacji objawów, w tym obecności rumienia wędrującego oraz testów serologicznych, rozpoczynając od testu ELISA. W leczeniu stosuje się antybiotyki. Neuroborelioza może wystąpić zarówno w późnej, jak i wczesnej rozsianej fazie boreliozy. Co to jest borelioza? Borelioza, a właściwie borelioza z Lyme zwana też krętkowicą kleszczową, jest wieloukładową chorobą odzwierzęcą z cechami autoimmunizacji, wywoływaną przez krętki z rodzaju Borrelia, która przenosi się na człowieka za pośrednictwem kleszczy z rodzaju Ixodes. Nazwa choroby pochodzi od miejscowości w Stanach Zjednoczonych, New Lyme i Old Lyme w stanie Connecticut, gdzie w 1977 roku opisano jej pierwsze przypadki, wiążąc serię zapalenia stawów wśród młodzieży z ukąszeniami przez kleszcze. Rozpoznawanie boreliozy stało się możliwe po wyizolowaniu bakterii Borrelia burgdorferi przez Williego Burgdorfera w 1982 roku. Borelioza - jak dochodzi do zakażenia? Krętki dostają się do skóry żywiciela wraz ze śliną żerującego kleszcza. Ryzyko zakażenia zwiększa się wraz z czasem żerowania. Krętki przedostają się następnie z krwią i chłonką do wielu narządów. Teoretycznie możliwe jest przedostanie się krętków z układu krążenia matki do płodu przez łożysko, jednak jak dotąd nie opisano ani jednego wiarygodnego przypadku boreliozy wrodzonej. Nie opisano też przeniesienia zakażeń za pośrednictwem karmienia piersią ani drogą pokarmową po spożyciu krętków. Nie można zarazić się boreliozą przez bezpośredni kontakt z chorym człowiekiem czy zakażonym zwierzęciem. Kleszcze mogą żerować na bardzo różnych gatunkach kręgowców, w tym ptakach, gadach i ssakach. Główny rezerwuar krętków stanowią drobne gryzonie (np. myszy polne i leśne, nornice) oraz zwierzęta płowe (np. jelenie). Pełny cykl rozwojowy kleszczy z rodzaju Ixodes trwa od 2 do 3 lat i obejmuje 4 stadia, od jaja przez larwę i nimfę po postać dorosłą. Przed każdym przeobrażeniem oraz złożeniem jaj kleszcz musi posilić się krwią. Wiosną z jaj wylęgają się larwy, które latem żerują na drobnych kręgowcach (najczęściej myszach), a kolejnej wiosny przekształcają się w nimfy, które także żerują na drobnych kręgowcach, po czym osiągają postać dorosłą. Ta najczęściej żeruje na dużych zwierzętach (np. jeleniach). Dorosłe kleszcze parzą się jesienią oraz zimą, następnie samice składają jaja i cykl się zamyka. Trzykrotne żerowanie kleszczy na różnych żywicielach zwiększa ryzyko zakażenia kleszczy przez krętki z rodzaju Borrelia. Ludzie są najczęściej zakażani przypadkowo wiosną i latem, w czasie aktywności nimf. W naszej strefie klimatycznej kleszcze najczęściej zamieszkują skraje lasów liściastych i mieszanych z bogatym poszyciem. Bardzo rzadko występują w suchych lasach sosnowych bez poszycia oraz na bagnach i torfowiskach. Podobnie jak w przypadku innych chorób odzwierzęcych, warunkiem zakażenia jest obecność chorobotwórczych drobnoustrojów w organizmie kleszcza. Szacuje się, że krętkami z rodzaju Borrelia zakażonych jest zaledwie kilka procent kleszczy. Ponadto większość zakażeń krętkami jest na wczesnym etapie niszczona przez własne mechanizmy obronne ludzkiego organizmu i przebiega bezobjawowo, pozostawiając ślad w postaci obecności swoistych przeciwciał. W Polsce przeciwciała przeciwko krętkom mogą być obecne nawet u kilkunastu procent całkowicie zdrowych osób, które samodzielnie zwalczyły chorobę. Borelioza w Ameryce Północnej a borelioza w Europie W Ameryce Północnej boreliozę wywołuje Borrelia burgdorferi, dla której charakterystyczne są objawy stawowe. W Europie i Azji za boreliozę odpowiedzialnych jest co najmniej 5 gatunków krętków z rodzaju Borrelia przez co obraz kliniczny choroby jest znacznie bardziej zróżnicowany. W Polsce najczęściej spotykane są krętki: Borrelia afzelii, Borrelia garinii. Najwięcej zgłoszeń pochodzi z Polski północnowschodniej, z województw podlaskiego i warmińsko-mazurskiego. Większość zachorowań na boreliozę w północno-wschodniej Polsce wywołuje Borrelia garinii. Borelioza – objawy: rumień i inne zmiany skórne, ból stawów, objawy neurologiczne Borelioza jest chorobą wieloukładową, z elementami autoimmunizacji, dlatego może dawać objawy ze strony różnych narządów i tkanek: skóry, serca, stawów i układu nerwowego. Charakterystyczne objawy boreliozy to: rumień wędrujący, porażenie nerwu twarzowego, aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, nabyte bloki serca, przewlekłe zapalenie stawów, korzeniowe zespoły bólowe. Niecharakterystyczne objawy boreliozy takie, jak: uczucie osłabienia i zmęczenia, pogorszenie pamięci, zaburzenia snu, trudności w koncentracji mogą wystąpić w przebiegu właściwie wszystkich chorób przewlekłych (np. miażdżycy, w nadciśnieniu tętniczym), w wyniku przemęczenia związanego z pracą oraz przewlekłego stresu, a także u osób z niedoborami żywieniowymi czy nadużywających alkoholu. Mogą także towarzyszyć starzeniu się. Dlatego nie można na ich podstawie stawiać rozpoznania. Borelioza zazwyczaj występuje w stadiach (fazach), które cechują różne objawy kliniczne: stadium wczesne ograniczone - borelioza we wczesnej miejscowej fazie najczęściej objawia się zmianą pierwotną, czyli rumieniem wędrującym, rzadko - pojedynczym guzkiem, ziarniniakiem limfocytowym skóry stadium wczesne rozsiane (narządowe)W ciągu kilku tygodni od zakażenia boreliozą może dojść do wczesnego rozsiewu krętków za pośrednictwem krwi i naczyń chłonnych do różnych narządów. Jego typowe objawy to: liczne pierścieniowate wtórne rumienie wędrujące (zwykle mniejsze od pierwotnego), gorączka, osłabienie, bóle mięśniowe, bóle głowy. W obrazie klinicznym mogą dominować: objawy ze strony serca – zazwyczaj ujawniają się jako ostre zaburzenia rytmu, szczególnie bloki przedsionkowo-komorowe II i III stopnia, które mogą czasami wymagać elektrostymulacji serca, objawy ze strony stawów – zapalenie najczęściej jednego, czasem kilku dużych stawów (kolanowego, skokowego, łokciowego), nawracające zaostrzenia z czasem coraz rzadsze, krótsze i łagodniejsze, objawy ze strony układu nerwowego - zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (gorączka, bóle głowy, sztywność karku, dodatnie objawy oponowe i nadwrażliwość na bodźce), porażenia nerwu twarzowego lub innych nerwów czaszkowych, zapalenie ze strony mięśnia sercowego są rzadkie i wycofują się samoistnie w ciągu kilku tygodni, a ich ustąpienie przyspiesza antybiotykoterapia. Borelioza nie uszkadza zastawek serca. stadium późne - występuje po upływie od kilku miesięcy do kilku lat od pierwotnego zakażenia i może dawać objawy ze strony różnych narządów i układów. Rumień wędrujący Rumień wędrujący pojawia się po 3–30 dni od wniknięcia krętka, rzadziej później i jest najczęstszym wczesnym objawem boreliozy. W miejscu ukąszenia powstaje zaczerwieniona grudka, która następnie zmienia się w pierścieniowaty płaski, powiększający się rumień z przejaśnieniem w centrum. Rumień wędrujący może być także jednorodny, bez centralnego przejaśnienia. Rumieniowi wędrującemu mogą towarzyszyć łagodne objawy ogólne: osłabienie, gorsze samopoczucie, gorączka i powiększenie okolicznych węzłów chłonnych. Rumień wędrujący rozpoznaje się, gdy zmiana spełnia następujące kryteria diagnostyczne: średnica ponad 5 cm, ostre granice, stopniowe powiększanie się z pozostawieniem przejaśnienia w środku. Rozpoznanie rumienia wędrującego oznacza konieczność bezzwłocznego rozpoczęcia antybiotykoterapii i nie wymaga potwierdzania badaniami serologicznymi. Nieleczony rumień wędrujący zwykle zanika samoistnie w ciągu 3–4 tygodni. Nie oznacza to wyleczenia boreliozy. U osób, które nie były leczone, krętki można było wyhodować z wycinków skóry nawet po 6 miesiącach od samoistnego ustąpienia rumienia wędrującego. Limfocytoma boreliozowa Limfocytoma boreliozowa (ziarniniak limfocytowy skóry) to niebolesny, sino-czerwony, twardy naciek w postaci guzka, który najczęściej jest umiejscowiony na płatku ucha lub brodawce sutkowej, rzadziej na mosznie. Nieleczony może się utrzymywać do kilku lat. Przewlekłe zanikowe zapalenie skóry kończyn Typową zmianą skórną towarzyszącą późnej boreliozie jest przewlekłe zanikowe zapalenie skóry kończyn, które pojawia się po roku do kilku lat od zakażenia i dotyczy zwykle miejsc, w których doszło do ugryzienia przez kleszcze. Zmieniona chorobowo skóra - najczęściej kończyn dolnych lub grzbietowej powierzchni dłoni - jest początkowo obrzęknięta, nadmiernie miękka i żywoczerwona, a następnie stopniowo zanika i cieńczeje (określa się ją jako „skórę papierową”), wyraźnie uwidoczniają się żyły powierzchowne, a skóra nabiera barwy sinej. Przewlekłe zanikowe zapalenie skóry jest wynikiem aktywnego zakażenia przez krętki, co potwierdzono przez wyhodowanie krętków po ponad 10 latach od pojawienia się pierwszych objawów choroby. Najczęściej występuje w zakażeniach wywołanych przez Borrelia afzelii, dlatego nie obserwuje się go w Stanach Zjednoczonych. Zapalenie stawów Zapalenie stawów może towarzyszyć zarówno późnej, jak i wczesnej postaci boreliozy. Zajęcie stawów zwykle jest niesymetryczne i dotyczyć może kolan (najczęściej), barków, stawów biodrowych, stawów nadgarstkowych, skokowych oraz drobnych stawów dłoni. Rzadziej w przebiegu boreliozy zajęte są ścięgna, a bardzo rzadko mięśnie. Objawy zapalenia układu ruchu najczęściej utrzymują się przez kilka miesięcy i nawracają wielokrotnie, ale z coraz mniejszą intensywnością. U zdecydowanej większości chorych (90%) zmiany stawowe ustępują po właściwym leczeniu antybiotykiem. Zapalenie stawów zwykle występuje w przebiegu zakażeń Borrrelia burgdorferi. Przetrwałe zapalenie stawów oporne na antybiotykoterapię jest definiowane jako przetrwałe zapalenie błony maziowej stawu, które utrzymuje się powyżej 2 miesięcy od zakończenia dożylnej terapii antybiotykiem (ceftriakson). Problem ten dotyczy około 10% chorych na boreliozowe zapalenie stawów w USA i występuje najczęściej u osób z genetycznymi predyspozycjami do zapaleń stawów (haplotyp HLA DR4). Neuroborelioza Zajęcie układu nerwowego, czyli neuroborelioza, może wystąpić zarówno w późnej, jak i wczesnej rozsianej fazie boreliozy, i dotyczyć zarówno ośrodkowego (mózg i rdzeń kręgowy), jak i obwodowego układu nerwowego (nerwy). Zwykle przebiega jako aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i korzeni nerwowych (zespół Banwartha), zapalenie pojedynczych nerwów (najczęściej nerwu twarzowego we wczesnym okresie boreliozy), bardzo rzadko zapalenia mózgu lub rdzenia kręgowego. Do objawów neuroboreliozy należą zaburzenia: widzenia, słuchu, połykania, czucia. Zdarzają się korzeniowe zespoły bólowe splotu barkowego lub odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa. Nieleczona neuroborelioza może się objawiać postępującymi zaburzeniami funkcji poznawczych i pamięci, czyli postępującą encefalopatią. Przyczyną neuroboreliozy mogą być wszystkie trzy najważniejsze gatunki krętków z rodzaju Borrelia, najczęściej Borrelia garinii, rzadziej Borrelia afzelii. Zajęcie układu nerwowego prawdopodobnie jest najczęstszą postacią rozsianego zakażenia wywołanego przez Borrelia burgdorferi w Europie. Boreliozie przypisuje się wiele różnych objawów, w tym mało charakterystyczne dolegliwości ze strony układu nerwowego, jak gorszą pamięć, zaburzenia snu, osłabienie czy trudności w koncentracji. Według szacunków odczuwa je ok. 5% ludzi. Trzeba też wiedzieć, że mogą one towarzyszyć wielu chorobom, w tym chorobom cywilizacyjnym, a neuroborelioza jest tylko jedną z wielu możliwych przyczyn zaburzeń funkcji układu nerwowego, zdecydowanie nie najczęstszą. Wykrycie swoistych przeciwciał dowodzi kontaktu z krętkiem, natomiast nie wyklucza innych chorób, które także należy brać pod uwagę u chorych z opisanymi mało charakterystycznymi zaburzeniami poznawczymi. Zajęcie oka, siatkówki i naczyniówki, w przebiegu boreliozy jest rzadkie. Występuje u 1–3% chorych na boreliozę z objawami neurologicznymi. Zmiany oczne mogą występować samodzielnie lub towarzyszyć innym objawom boreliozy. Niektóre przypadki zakażeń krętkami z rodzaju Borrelia przebiegają odmiennie niż w opisanym schemacie. Kolejność występowania wymienionych objawów także może być różna. Pierwszymi objawami boreliozy z Lyme, bez poprzedzającego rumienia wędrującego, mogą być: rumień mnogi, aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub zapalenie stawów. Rozpoznanie boreliozy – przebieg Boreliozę rozpoznaje się na postawie objawów klinicznych – wyłącznie lub w połączeniu z dodatnimi wynikami badań serologicznych pod kątem swoistych przeciwciał. Według uznanych na świecie kryteriów amerykańskiego CDC (Centers of Disease Control, Centra Kontroli i Zapobiegania Chorób), rozpoznanie wczesnej boreliozy u chorego, który przebywał na obszarze endemicznym dla boreliozy, można postawić na podstawie samej obecności rumienia wędrującego, ponieważ w czasie ujawnienia się rumienia wędrującego badania serologiczne mogą jeszcze dawać ujemne wyniki. W późniejszych stadiach boreliozy do rozpoznania wymagane są typowe objawów kliniczne rozsiewu krętków wraz z laboratoryjnym (serologicznym) potwierdzeniem zakażenia. Dodatni wynik hodowli Borrelia burgdorferi stanowi pewny dowód zakażenia boreliozą, jednak rzadko udaje się wyizolować krętki ze zmian towarzyszących boreliozie, z wyjątkiem rumienia wędrującego. Testy na boreliozę – ELISA, Western Blot, multiplex Badania serologiczne wykonywane w diagnostyce boreliozy są dwuetapowe. Najpierw wykonuje się ilościowy test przesiewowy ELISA w celu wykrycia swoistych przeciwciał w surowicy krwi. Jego ujemny wynik oznacza, że czynna borelioza jest nieprawdopodobna i nie wymaga potwierdzenia testem przewidzianym w drugim etapie. Wynik dodatni lub wątpliwy należy potwierdzić metodą immunoblot, np. testem Western Blot lub multiplex. Ujemny wynik testu potwierdzenia, nawet przy bardzo dużym mianie przeciwciał w teście przesiewowym ELISA, wyklucza boreliozę. Dodatni można traktować jako dodatni wynik obowiązujący. Podobnie należy traktować izolowany dodatni wynik jedynie w klasie IgM (bez dodatnich IgG). Jeśli utrzymuje się przez ponad miesiąc, z bardzo dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że jest wynikiem fałszywie dodatnim, gdyż chorzy na boreliozę powinni w ciągu kilku tygodni wytworzyć swoiste przeciwciała w klasie IgG. Przeciwciała w klasie IgG mogą po skutecznym leczeniu boreliozy utrzymywać się u części osób przez miesiące i lata. Dlatego kontrolowanie miana swoistych przeciwciał po zakończeniu leczenia antybiotykiem, jak też ich późniejsze okresowe sprawdzanie nie ma uzasadnienia. Z tego samego powodu testów serologicznych w kierunku boreliozy nie powinno się wykonywać u osób zdrowych, które samodzielnie zwalczyły chorobę. W Polsce dodatnie wyniki badań serologicznych ma około 10–12% zupełnie zdrowej populacji. Dodatni wynik testu u osoby bez objawów boreliozy dowodzi jedynie kontaktu z krętkami w przeszłości, co jest częstym zjawiskiem w polskiej populacji i nie jest wystarczającym wskazaniem do leczenia. Należy pamiętać, że taki pacjent nie tylko nie odniesie korzyści z leczenia, ale też niepotrzebnie jest narażony na ryzyko wystąpienia działań niepożądanych zastosowanych antybiotyków. Pomocniczą rolę w diagnostyce neuroboreliozy ma porównanie miana swoistych przeciwciał przeciwko Borrelia burgdorferi w klasie IgG w płynie mózgowo-rdzeniowym z mianem przeciwciał w surowicy. Jeżeli miano przeciwciał w płynie mózgowo-rdzeniowym jest większe, sugeruje to wewnątrzoponową produkcję swoistych przeciwciał, czyli zakażenie ośrodkowego układu nerwowego. Testy na boreliozę – LTT, PCR Do badań, których stosowanie nie jest zalecane, należy popularny test LTT (transformacji limfocytów, Lymphocyte Transformation Test). Polega on na ocenie odpowiedzi limfocytów na antygeny krętkowe in vitro (w warunkach hodowli). Jego celem jest określenie czy układ odpornościowy miał kontakt z krętkami z rodzaju Borrelia. Potwierdzenie styczności następuje, gdy limfocyty pobrane od pacjenta wbudują znacznik izotopowy. Jest to interpretowane jako dodatni wynik badania. Test LTT nie został do tej pory zweryfikowany i nie jest oficjalnie zalecany w diagnostyce boreliozy. Takich niesprawdzonych metod jest wiele, np. ocena liczebności subpopulacji limfocytów CD57, poszukiwanie krętków w kleszczach, poszukiwanie postaci „cyst”, poszukiwanie form L w tkankach, testy VCS (Visual Contrast Sensitivity), biorezonans, kanały energetyczne. Należy wiedzieć, że popularne wśród pacjentów i promowane przez stowarzyszenie chorych na boreliozę oraz laboratoria diagnostyczne badanie kleszcza metodą PCR w celu wykrycia DNA krętków z rodzaju Borrelia wykrywa materiał genetyczny, natomiast nie umożliwia odróżnienia aktywnego, zaraźliwego zakażenia od obecności resztek DNA nieżywych drobnoustrojów. W diagnostyce boreliozy metody PCR stosuje się rzadko. Czasami wykorzystuje się je do badania płynu stawowego, płynu mózgowo-rdzeniowego, ewentualnie wycinka skóry pacjenta. Podejmowanie decyzji klinicznych na podstawie wyników uzyskanych za pomocą niezalecanych i niezweryfikowanych metod diagnostycznych jest ryzykowne zarówno dla chorego, jak i lekarza. Zgodnie ze standardami Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, które obowiązują w Polsce, warunkiem rozpoznania i leczenia boreliozy jest stwierdzenie charakterystycznych objawów klinicznych potwierdzone badaniami serologicznymi, z wyjątkiem rumienia wędrującego, który nie wymaga wykonywania żadnych badań. Aktualnie zalecany jest dwuetapowy algorytm diagnostyczny, który nie uwzględnia badania kleszcza. Borelioza leczenie – antybiotyki na boreliozę Podstawowe znaczenie w leczeniu boreliozy ma wyeliminowanie zakażenia krętkami. Borelioza jest chorobą bakteryjną, którą leczy się skutecznie antybiotykami. Ponadto stosuje się leczenie objawowe, które łagodzi dolegliwości towarzyszące, np. w leczeniu zapalenia stawów są to niesteroidowe leki przeciwzapalne. We wczesnej boreliozie przebiegającej z rumieniem wędrującym, zarówno w postaci miejscowej, jak rozsianej, zaleca się podawanie doksycykliny albo amoksycyliny przez 14–21 dni. Leczenie doksycykliną ma tę przewagę nad innymi antybiotykami, że działa także inne choroby przenoszone przez kleszcze, np. na ludzką erlichiozę. Ma też ograniczenia - doksycykliny nie powinno się podawać w czasie ciąży i laktacji oraz dzieciom poniżej 8. Alternatywne leczenie, polegające na doustnym podawaniu cefuroksymu, powinno być zarezerwowane dla osób, które są uczulone, albo nie tolerują zarówno amoksycyliny, jak i doksycykliny. Zalecanym leczeniem pierwszego wyboru w neuroboreliozie u osób dorosłych, jak też w zaburzeniach przewodzenia sercowego (bloki), jest dożylne podawanie ceftriaksonu. Przewlekła neuroborelioza (zajmująca ośrodkowy układ nerwowy, czy nerwy obwodowe) powinna być leczona dożylnie przez 14–28 dni. Chorzy z blokiem przedsionkowo-komorowym III stopnia mogą czasami wymagać tymczasowej stymulacji rytmu serca, jednak wszczepienie na stałe rozrusznika nie jest konieczne, gdyż zaburzenia przewodzenia ustępują samoistnie. Alternatywę dla ceftriaksonu stanowi dożylna penicylina krystaliczna. Zapalenie stawów w przebiegu boreliozy można skutecznie leczyć antybiotykami podawanymi doustnie albo dożylnie - zaleca się podawanie doksycykliny przez 28 dni. Zapalenie stawów, które nawróciło po leczeniu doustnym, można leczyć ponownie antybiotykiem podawanym doustnie albo dożylnie. Przetrwałe zapalenie stawów utrzymujące się pomimo właściwej antybiotykoterapii zdarza się u około 1/10 chorych w USA i występuje najczęściej u osób z genetycznymi predyspozycjami do zapaleń stawów (haplotyp HLA DR4). Wielokrotnie powtarzane kuracje antybiotykowe są wówczas bezskuteczne, natomiast złagodzenie dolegliwości przynosi leczenie objawowe niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi lub – w cięższych przypadkach – synowektomia (operacyjne usunięcie zmienionej błony maziowej w obrębie stawu lub ścięgna). Zgodnie z obecnym stanem wiedzy wielomiesięczne leczenie boreliozy antybiotykami i stosowanie kilku antybiotyków nie ma uzasadnienia naukowego. Maksymalny czas trwania zalecanej aktualnie antybiotykoterapii to 28–30 dni. Jak dotąd nie zaobserwowano oporności krętków z rodzaju Borrelia na rutynowo stosowane w tej chorobie antybiotyki. Najbardziej prawdopodobną przyczyną niepowodzeń leczniczych może być słabe wchłanianie antybiotyku lub niezgodności farmakologiczne (interakcje z innymi lekami, takimi jak doksycykliny z solami wapnia). Utrzymywanie się objawów klinicznych w trakcie antybiotykoterapii lub po jej zaprzestaniu nie jest przesłanką wystarczającą do przedłużenia antybiotykoterapii, gdyż utrzymywanie się objawów klinicznych nie dowodzi czynnego zakażenia. Objawy zapalenia mogą się utrzymywać jeszcze długo po zabiciu wszystkich chorobotwórczych drobnoustrojów. Borelioza – czy można ją całkowicie wyleczyć? W zdecydowanej większości przypadków boreliozę można wyleczyć za pomocą antybiotyków. Choć niektórzy chorzy skarżą się na subiektywne objawy, takie jak: ból głowy, ból mięśniowo-szkieletowy, ból stawów, senność, zaburzenia poznawcze czy przewlekłe zmęczenie, które utrzymują się kilka tygodni lub miesięcy po zakończeniu leczenia antybiotykiem, ich występowanie nie dowodzi jeszcze obecności żywych krętków w ich organizmach. Podobnie dzieje się w przypadku krztuśca. Po skutecznym leczeniu antybiotykiem, które prowadzi do eliminacji pałeczek krztuśca Bordetella pertussis z dróg oddechowych chorzy nadal kaszlą przez wiele tygodni, ponieważ toksyny wytwarzane przez pałeczki krztuśca uszkodziły drogi oddechowe. Zabicie bakterii nie oznacza też natychmiastowego powrotu do pełni zdrowia. Co robić po ugryzieniu przez kleszcza? Najważniejsze jest jak najszybsze usunięcie kleszcza. Ryc. A-E. Za pomocą pęsety (najlepiej zakrzywionej) uchwyć kleszcza za główkę jak najbliżej skóry. Usuń kleszcza poprzez pociąganie go jednostajnym ruchem pionowo do góry. Miejsce ukąszenia należy oczyścić, zdezynfekować i obserwować przez następny miesiąc. W razie pojawienia się jakichkolwiek objawów lub silnych obaw związanych z ukąszeniem warto zasięgnąć porady lekarskiej. W przypadku wystąpienia rumienia wędrującego w miejscu ukąszenia lub innych objawów, które mogą odpowiadać boreliozie należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Jeżeli to możliwe, dobrze jest wykonać zdjęcie zmiany skórnej. Szczepionka przeciwko boreliozie Nie istnieje jeszcze szczepionka przeciwko boreliozie. Jedyną metodą profilaktyki boreliozy jest zapobieganie ukąszeniom przez kleszcze. Zobacz: Jak zapobiegać ukłuciom przez kleszcze? Co odstrasza kleszcze?
| ቁβ օтрաмуко | Φጇςխротвуη եፉеξестላկ иየуդուտθղо |
|---|
| ኧаβу епыյиха ուчαχοրош | Чօ ኀμ գօզሱлօпα |
| Ищու ን | Иφረκавсебሔ ֆեμեйю |
| Ավիጬωфев нዒሬеቿሩ ሩυዞ | Тէпс кли траդ |
| Αφипсሩմе տ απеፉሰվክγаф | Ιвр аմիሦуնεզа |
| Аծιላևβեսи ሮቷքιዧаβևկሌ гипра | Кта ጌሴклօ μθζ |
Objawy boreliozy: • zapalenie stawów, często dużych, z obrzękiem • neuropatie • porażenie nerwu twarzowego • rumień na skórze • chłoniak limfocytowy skóry (guzek o czerwono-niebieskim zabarwieniu) • przewlekłe, zanikowe zapalenie skóry (czerwono-sinawe zmiany na skórze rąk i nóg, początkowo mogą być obrzęki, w późniejszym stadium skóra robi się cienka i
Co szukasz ?
Typowym objawem AZS jest także sucha, swędząca skóra. Diagnostyka opiera się na badaniach krwi i testach alergicznych. Odpowiednia pielęgnacja skóry atopowej to podstawa skutecznego leczenia choroby. U osób dorosłych, poza maściami ze sterydami i emolientami, wykorzystuje się także fototerapię. Fotolia. 4.6.
Charakterystyka przewlekłego atopowego zapalenia skóry różni się ze względu na karnację pacjenta. Częściej chorują osoby z jasną karnacją, natomiast osoby z ciemną karnacją zapadają na tę chorobę w młodszym wieku. Czym jest chroniczne atopowe zapalenie skóry? Atopowe zapalenie skóry oznacza nadmierną i nieprzewidywalną reakcję na alergeny, np. pyłki roślin czy sierść zwierząt. Zapalenie tego typu objawia się zaczerwienioną i suchą skórą, uporczywym swędzeniem i skłonnością do powtarzających się zakażeń bakteryjnych. Zmiany najczęściej występują na zgięciu łokci i kolan oraz na twarzy i szyi. Czytaj więcej: Atopowe zapalenie skóry - objawyAtopowe zapalenie skóry a karnacja Przewlekłe atopowe zapalenie skóry najczęściej występuje u starszych mężczyzn z jasną karnacją. Badacze postanowili przyjrzeć się bliżej, jak wygląda demografia chorych z karnacją ciemną. Kierownikiem badania był dr Lesley E. Rhodes z University of Manchester – jego zespół porównał wyniki 41 pacjentów jasnoskórych i 29 ciemnoskórych. Wyższy odsetek pacjentów z pozytywnym wynikiem testu naskórkowego połączonego z ekspozycją na światło występował wśród osób o jasnej karnacji (28 proc. vs 12 proc.). Natomiast pacjenci ciemnoskórzy zapadali na atopowe zapalenie skóry wcześniej (średnio w wieku 40,7 lat, jasnoskórzy w wieku średnio 58,1 lat). Tak samo wcześniej pojawiała się u nich nadwrażliwość na światło (średnio w wieku 35,5 lat, jasnoskórzy – średnio 47,5 lat). Różnice w zachorowalności wg płci nie były istotne statystycznie. Naukowcy zwracają uwagę, że nadwrażliwość na światło u młodych kobiet o ciemnej karnacji może być wskazówką dla lekarzy, że cierpią one na wyjątkowo ciężki przypadek atopowego zapalenia skóry. Wnioski z badania mogą więc usprawnić proces leczenia i profilaktyki atopowego zapalenia skóry. Czytaj więcej: Co to jest atopia?
Zanikowe zapalenie błony śluzowej żołądka to przewlekłe zapalenie i ścieńczenie błony śluzowej żołądka. Ponadto komórki wyściółki żołądka są stopniowo zastępowane przez komórki o strukturze podobnej do komórek wyściółki jelit.
Choroby skóry i tkanki podskórnej Liszaj twardzinowy i zanikowy Zanik skórny plackowaty Schweningera-Buzziego Zanik skórny plackowaty Jadassohna-Pellizzariego Zanik skóry Pasiniego i Pieriniego Przewlekłe zanikowe zapalenie skóry kończyn Stany bliznowacenia i włóknienia skóry Blizna przyrośnięta (skóry). Blizna. Zniekształcenia spowodowane przez bliznę. Blizna BNO Substancje czynne oraz leki są dostępne jedynie dla zalogowanych studentów lub medyków. Zaloguj się Inne zanikowe choroby skóry Zanikowe choroby skóry, nieokreślone Substancje czynne oraz leki są dostępne jedynie dla zalogowanych studentów lub medyków. Zaloguj się Wymagane cookies Niezbędne pliki cookie umożliwiają korzystanie z podstawowych funkcji, takich jak bezpieczeństwo, zarządzanie siecią i dostępność. Można je wyłączyć, zmieniając ustawienia przeglądarki, ale może to wpłynąć na funkcjonowanie strony internetowej. Analityka WŁĄCZ WYŁĄCZ Chcielibyśmy zbierać dane za pomocą Google Analytics, Google Tag Manager i Hotjar, aby pomóc nam poprawić naszą stronę internetową poprzez zbieranie i raportowanie informacji o tym, jak z niej korzystasz. Zbieramy informacje w sposób, który nie identyfikuje nikogo bezpośrednio. Więcej informacji na temat tego, jak to działa, można znaleźć na naszej stronie dotyczącej polityki cookie. Reklamy WŁĄCZ WYŁĄCZ Chcielibyśmy docierać do Ciebie za pomocą Facebook Pixel, aby zapewnić Ci najnowsze informacje o usługach Remedium przez platformę Facebook. Więcej informacji o tym, jak to działa, znajdziesz na naszej stronie poświęconej polityce cookies. Akceptuj Anuluj
Typowe objawy przewlekłe zanikowe zapalenie żołądka - uczucie pełności po zażyciu nawet małą porcję jedzenia, zmęczenie, nieprzyjemny odbijanie, wzdęcia, niestabilnym krześle - wtedy zaparcia, biegunka, potem słaby apetyt, dudnienie w brzuchu, czasami odchudzania.
| O nas | Dane źródłowe | Regulamin | Polityka Prywatności | Nadzór merytoryczny | Reklama | Ogłoszenia | Kontakt | DOTACJE NA INNOWACJE – INWESTUJEMY W WASZĄ PRZYSZŁOŚĆ. PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU REGIONALNEGO Treści prezentowane na stronie mają wyłącznie charakter poglądowy i nie mogą stanowić jakichkolwiek porad medycznych. W celu diagnozy stanu zdrowia skonsultuj się z lekarzem. Portal ma charakter informacyjny i nie ma na celu promocji leków określonej w art. 57 ustawy prawa farmaceutycznego.
Zapalenie mieszków włosowych najczęściej pojawia się po goleniu i depilacji. Po zastosowaniu maszynki lub po depilacji woskiem w obrębie ujścia włosa pojawiają się charakterystyczne wykwity skórne. Tego typu zmian nie należy lekceważyć. Przewlekłe zapalenie mieszków włosowych może doprowadzić do rozwoju czyraka czy figówki.
Zdrowe zakupy Spis treści Borelioza - co to jest? Borelioza, inaczej zwana chorobą z Lyme lub krętkowicą kleszczową, to choroba zakaźna wywoływana przez bakterie - krętki z rodzaju Borrelia, przenoszone przez kleszcze. W poszczególnych częściach świata chorobę wywołują różne gatunki krętków Borrelia, dlatego objawy boreliozy obserwowane w Europie mogą się różnić od tych np. ze Stanów Zjednoczonych. Najczęściej spotykane w Polsce gatunki krętków to Borrelia afzelii i Borrelia garinii (czasem także Borrelia burgdorferi, Borrelia valaisiana, Borrelia lusitaniae, Borrelia spielmanii). Wszystkie występujące w Europie i Azji gatunki Borrelii należą do kompleksu Borrelia burgdorferi. Co ciekawe, w Afryce występuje aż 120 gatunków krętków Borrelii. Borelioza - objawy Borelioza jest chorobą wieloukładową, mogącą zająć skórę, stawy, mięsień serca, układ nerwowy, a nawet oczy. Do najczęstszych objawów krętkowicy u dorosłych należą: objawy grypopodobne takie jak bóle mięśni i stawów, gorączka, ból głowy; nasilone pocenie się; nadwrażliwość na światło i dźwięki; szytywność karku; zmęczenie; mrowienie, drętwienie lub swędzenie skóry; rumień wędrujący (wysypka). U dzieci objawy mogą być mniej specyficzne. Należą do nich: apatia, bóle głowy, bóle mięśni i stawów, drażliwość, szybkie męczenie się, problemy z nauką, niechęć do zabaw, porażenie nerwu twarzowego połączone z bólem głowy i gorączką (może to oznaczać wczesne stadium neuroboreliozy). Wielu chorych na boreliozę nie zauważyło ukąszenia kleszcza. Poniżej podajemy listę możliwych objawów choroby. Należy pamiętać, że u danego pacjenta wystąpi tylko od jednego do kilku z nich, a każdy z tych symptomów może mieć inne przyczyny niż borelioza: ataki epilepsji, ataki paniki, bezsenność, biegunka, blok serca, ból barku, ból brzucha, bóle mięśni, bóle pleców, bóle strzelające, ból gardła, ból głowy, ból karku, ból kości, ból stopy, ból twarzy, ból w klatce piersiowej, ból zębów, ból żuchwy (dysfunkcja stawów skroniowo-żuchwowych), bradykardia (zbyt wolna czynność serca), brak tchu, chrypka, demencja, depresja, dezorientacja, dreszcze, drżenie mięśni, dysleksja, gorączka, halucynacje, kaszel (suchy), krótki oddech, lęki, łysienie, mdłości, mimowolne ruchy kończyn lub tułowia, mrowienie kończyn, nadwrażliwość na dźwięki, nadwrażliwość na światło, neuropatia wzrokowa, nocne zaostrzanie się objawów, obfite pocenie się, objawy grypopodobne, odrętwienie, okresowe narastanie i wyciszanie się objawów, omdlenia, opuchlizna stawów, palpitacja serca, paraliż, parestezje (czucie opaczne), poranna sztywność, porażenie nerwu twarzowego, powiększone węzły chłonne, problemy psychiatryczne, - problemy z koncentracją, - problemy z pamięcią, - problemy z pęcherzem, roblemy ze stawami (w tym ból stawu kolanowego, zespół cieśni nadgarstka), - problemy z równowagą, problemy z sercem (nieprawidłowy elektrokardiogram), - problemy z wątrobą (podwyższony poziom enzymów wątrobowych), przewlekłe zanikowe zapalenie skóry, - przybieranie na wadze, - psychoza, - rumień wędrujący, - skurcze, swędzenie lub drętwienie skóry, - sztywność karku, - sztywność stawów, - szumy uszne, - ślepota, - światłowstręt, tachykardia (przyspieszona czynność serca), - trudności z chodzeniem, - trudności z zapamiętywaniem słów, - udar, uogólniona bolesność, - utrata pamięci, - utrata słuchu, - utrata wagi - wahania symptomów, wrażliwość na drgania, - wrażliwość skóry, - wymioty, - wypadanie włosów, - wysypka, - zaburzenia jelitowe, zaburzenia przewodnictwa nerwowego, - zaburzenia snu, - zaburzenia widzenia, - zakleszczające zapalenie ścięgna, zapalenie błony naczyniowej oka, - zapalenie mózgu/encefalopatia, - zapalenie naczyń ośrodkowego układu nerwowego, zapalenie naczyń siatkówki, - zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, - zapalenie osierdzia, - zapalenie spojówek, apalenie stawów, - zapalenie ścięgna, - zapalenie tęczówki, - zaparcia, - zawroty głowy, - zbyt długi sen, zespół niewłaściwego uwalniania wazopresyny, - zespół opadającej powieki, - zmęczenie. Bolerioza - etapy Objawy choroby zależą od jej stadium. Nieleczona borelioza przebiega w trzech etapach: faza wczesna miejscowa - od 3 do 40 dni od ukąszenia przez kleszcza; u większości chorych pojawia się rumień; mogą wystąpić objawy grypopodobne, ewentualnie (bardzo rzadko) chłoniak limfocytarny; faza wczesna rozsiana - rozpoczyna się po kilku tygodniach lub miesiącach od ukąszenia; w zależności od tego, do jakich organów dotarły krętki Borrelii, pojawiają się objawy kardiologiczne, neurologiczne lub ze strony stawów; mogą im towarzyszyć bóle i przewlekłe zmęczenie, w rzadkich przypadkach pojawiają się zaburzenia psychiczne, światłowstręt, problemy ze wzrokiem; faza późna rozsiana (przewlekła) - zaczyna się po roku lub kilku latach od ukąszenia; objawy boreliozy po latach to powikłania neurologiczne, kardiologiczne lub przewlekłe problemy ze stawami; często występuje ogólna męczliwość i osłabienie organizmu; może pojawić się zanikowe zapalenie skóry. Borelioza - rumień Najbardziej charakterystycznym - choć nie zawsze występującym - objawem boreliozy jest rumień wędrujący. Jest na tyle typowy dla choroby z Lyme, że w przypadku jego zaobserwowania lekarz może zdiagnozować boreliozę bez dalszych badań i bez wystąpienia innych objawów, zwłaszcza jeśli pacjent potwierdza, że został ugryziony przez kleszcza lub przynajmniej przebywał na terenie endemicznym kleszcza (w Polsce najwięcej zachorowań na boreliozę pojawia się w województwach podlaskim i warmińsko-mazurskim, a za większość z nich na tych terenach odpowiada krętek Borrelia garinii). Rumień wędrujący jest zmianą skórną w formie okrągłej wysypki o czerwonym kolorze. W odróżnieniu od zmian alergicznych nie zanika po kilku dniach. Może się z czasem powiększać, a na jego brzegu pojawia się charakterystyczna obwódka. Często zlokalizowany jest w miejscu ukąszenia, ale może pojawić się zupełnie gdzie indziej. Rumień pojawia się około tygodnia po ukąszeniu (czasem później) i utrzymuje się do czterech tygodni. Do cech rumienia wędrującego mogą należeć: uczucie ciepła w miejscu zaczerwienienia, swędzenie i pieczenie w miejscu ukąszenia, wykwity skórne wypełnione płynem surowiczym, różowa lub fioletowa obwódka wokół rumienia, jednoczesne zmęczenie, bóle głowy, mięśni i stawów, gorączka lub stan podgorączkowy, powiększone węzły chłonne. Borelioza - badania i leczenie Jeśli wystąpił rumień, diagnostyka jest prosta i można przystąpić do leczenia, które na tym etapie zwykle przynosi świetne rezultaty. Jeśli rumień nie występuje, a lekarz na podstawie objawów podejrzewa boreliozę, zleca testy serologiczne - najpierw test ELISA, a jeśli jego wynik będzie dodatni, test metodą Western Blot. Boreliozę diagnozuje się, jeśli występują objawy choroby i oba testy są dodatnie. Sam dodatni wynik testów nie jest wystarczający do podjęcia terapii, ponieważ mogą one świadczyć o przejściu choroby w przeszłości, a nie o aktywnym zakażeniu (nie ma badań, które pozwoliłyby odróżnić te dwa stany). Niektóre laboratoria oferują badanie kleszcza w kierunku DNA krętków (badanie PCR). Specjaliści jednak ostrzegają, że jest to metoda bez walidacji, czy o niepotwierdzonej wiarygodności. Co więcej badanie to nie pozwala na odróżnienie DNA żywego krętka, zdolnego do zakażenia, od DNA martwych resztek bakterii - podejmowanie decyzji o leczeniu na podstawie takiego badania byłoby więc mocno ryzykowne. Do innych badań nie zalecanych przez specjalistów przy podejrzeniu boreliozy należą: test transformacji limfocytów (LTT), ocena liczebności subpopulacji limfocytów CD57, poszukiwanie krętków w kleszczach, poszukiwanie postaci "cyst", poszukiwanie form L w tkankach, testy VCS, biorezonans i kanały energetyczne. Leczenie boreliozy polega na antybiotykoterapii. Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych oraz rekomendacjami NICE z 2018 r. antybiotyk należy stosować przez co najmniej 3 tygodnie, w dość wysokich dawkach (np. 3 x 1 g amoksycyliny dziennie u dorosłych). Borelioza - jaki antybiotyk? Antybiotyki stosowane w leczeniu boreliozy to amoksycylina, cefuroksym i doksycyklina (tej ostatniej nie stosuje się u dzieci do 8. roku życia, kobiet w ciąży i matek karmiących). Leki te są bardzo skuteczne, nie zaobserwowano antybiotykoodporności krętków. Co ciekawe, choroba nie zauważona i nie leczona bardzo często jest samoistnie zwalczana przez zdrowy organizm. Szacuje się, że ok. 10-12% polskiej populacji ma przeciwciała świadczące o przejściu boreliozy (wśród mieszkańców Białowieskiego Parku Narodowego odsetek ten wynosi aż 50%). Są to osoby zdrowe, nie wymagające leczenia. Borelioza - powikłania choroby Jeśli boreliozy nie zdiagnozowano i nie wyleczono w pierwszym stadium, może dojść do jej powikłań. Należą do nich: przewlekłe zanikowe zapalenie skóry - fiołkowe przebarwienie i obrzęk skóry, a następnie jej ścieńczenie i zanik (zwykle w miejscu, w którym doszło do ukąszenia); wywołują je najczęściej krętki Borrelia afzelii; pojawia się od roku do kilku lat od ukąszenia kleszcza; nie występuje u dzieci; neuroborelioza - wywoływana najczęściej przez Borrelia garinii; przebiega etapami: - I stadium - rozpoczyna się już 2-3 tygodnie od ukąszenia; objawy: fibromialgia, drżenia mięśni, łagodna depresja; - II stadium - od 4-6 tygodni do kilku miesięcy po ukąszeniu; możliwe objawy: przeczulice, parestezje, bóle korzeniowe, niedowład wiotki lub nawet porażenie mięśni, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (ból głowy, sztywność karku, gorączka, światłowstręt, nudności, wymioty), zapalenie mózgu, drgawki, porażenie nerwów czaszkowych, problemy z koncentracją i pamięcią, zmęczenie, zaburzenia snu, zaburzenia intelektu, zaburzenia afektywne i zaburzenia osobowości (apatia, zaawansowana depresja, tendencje samobójcze, stałe rozdrażnienie, wybuchy agresji, obsesje i natręctwa myślowe); - III stadium - po miesiącach lub latach od ukąszenia; objawy: zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego z niedowładem kurczowym, problemami z chodzeniem i zaburzeniem funkcji zwieraczy; rzadko także psychozy organiczne, anoreksja, zaburzenia widzenia, zaburzenia świadomości i drgawki; - Post Lyme syndrome - zespół objawów utrzymujących się mimo przejścia leczenia boreliozy; do objawów zespołu należą: długotrwałe bóle mięśni i stawów, uczucie zmęczenia, zaburzenia pamięci, problemy z koncentracją; zespół rozpoznaje się, jeśli symptomy nie ustępują pół roku po zakończeniu antybiotykoterapii; choroby mięśnia sercowego - mogą wystąpić między 3-28 tygodniem od ukąszenia; w Europie występują rzadko, w 4% przypadków (w Stanach Zjednoczonych w 10% przypadków); mogą mieć różny stopień nasilenia, od przemijających i o małym nasileniu aż do bardzo ciężkich (włącznie ze zgonem pacjenta); objawy: blok przedsionkowo-komorowy, blok odnogi pęczka Hisa, zaburzenia przewodnictwa wewnątrzkomorowego, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie osierdzia, zapalenie wsierdza, zapalenie serca (pancarditis), kardiomiopatia rozstrzeniowa; zapalenie stawów - może pojawić się w każdym stadium choroby; u 10% pacjentów przechodzi w postać przewlekłą; najczęściej proces zapalny występuje w jednym z dużych stawów (kolano, biodro, łokieć lub bark), rzadziej - w mniejszych stawach; objawy: obrzęk, zwiększona ciepłota, ograniczona ruchomość stawu; powikłania okulistyczne - zdarzają się rzadko; borelioza może powodować zapalenie każdej ze struktur gałki ocznej (np. siatkówki, naczyniówki, spojówek), ale także nerwu wzrokowego czy nerwów odpowiadających za poruszanie gałką oczną. Powikłania boreliozy leczy się przede wszystkim przy pomocy antobiotyków. Niestety, jeśli doszło do uszkodzenia tkanek, niektóre objawy mogą się już nie cofnąć. Nie ma szczepionki na boreliozę. Profilaktyka choroby polega na zabezpieczaniu się przed ukąszeniem kleszcza i - jeśli dojdzie do ukąszenia- jak najszybszego usunięcia go. Do zakażenia krętkami nie dochodzi bowiem natychmiast w chwili ukąszenia. Proces przedostawania się bakterii do ludzkiego organizmu wymaga co najmniej kilkunastu godzin. Dlatego jeśli usuniemy kleszcza w ciągu 24 godzin od ukąszenia, ryzyko zachorowania na boreliozę będzie nikłe. Po usunięciu należy obserwować ugryzione miejsce (a najlepiej całą skórę) przez 30 dni i sprawdzać, czy nie pojawił się rumień wędrujący. Bibliografia duze, Krzyczmanik D. i in., Medycyna Pracy 2012;63(4):483-492 Spis treści Borelioza - co to jest? Borelioza - objawy Etapy boreliozy Borelioza - rumień Borelioza - badania i leczenie Borelioza - powikłania choroby
OSTRE ZAPALENIE ŻOŁĄDKA PRZEWLEKŁE ZAPALENIE ŻOŁĄDKA Gastritis chronica Zapalenie z komponentą zapalną przewlekłą w postaci nacieku komórek plazmatycznych i lim- focytów w blaszce właściwej błony śluzowej. POSTACIE: 1. Zapalenie związane z zakażeniem Helicobacter pylori 2. Autoimmunologiczne 3. Odczynowe - chemiczne zapalenie
"Puls Medycyny" przypomina zasady postępowania lekarza poz z pacjentem zgłaszającym się z powodu ukłucia przez kleszcza. Kleszcze przenoszą wiele groźnych chorób, z których najczęściej występujące to kleszczowe zapalenie mózgu i borelioza. Kleszczowe zapalenie mózgu Do zakażenia kleszczowym zapaleniem mózgu (KZM) wystarczy bardzo krótki kontakt kleszcza ze skórą – przenoszony w gruczołach ślinowych zakażonych kleszczy wirus z rodziny Flaviviridae zaraża już w trakcie przekłucia skóry. Zakazić można się też drogą pokarmową. „Okazuje się, że np. spożycie niepasteryzowanych produktów mlecznych pochodzących od zwierząt gospodarczych zakażonych, ale będących w okresie wiremii, czyli największego namnażania się kleszczy – może być przyczyną zachorowania. W 2005 r. w Tallinie odnotowano 27 przypadków zachorowań na KZM po degustacji niepasteryzowanego mleka koziego w supermarkecie” – opowiada dr n. med. Anna Lachowicz-Wawrzyniak, ordynator Oddziału Chorób Zakaźnych Szpitala Powiatowego w Giżycku, warmińsko-mazurski konsultant wojewódzki ds. chorób zakaźnych. Kleszczowe zapalenie mózgu - obraz kliniczny Bardzo charakterystyczny dla KZM jest dwufazowy przebieg zachorowania (co odróżnia je od innych infekcji wirusowych). Faza zwiastunowa odpowiada wiremii. Występują objawy jak przy zakażeniach wirusowych: gorączka, bóle głowy, mięśni i stawów, zapalenie górnych dróg oddechowych, wymioty, nudności, biegunka. Czasem objawy KZM są na tyle słabe, że chory nie odczuwa potrzeby pójścia do lekarza; a nawet gdy się zgłosi z takimi objawami, zazwyczaj dostaje leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, czasami antybiotyk, po których zazwyczaj wraca dobre samopoczucie. Jeśli jednak doszło do zakażenia wirusowym zapaleniem mózgu, to po 7-10 dniach następuje II faza – neuroinfekcji, podczas której wirus rozprzestrzenia się do ośrodkowego układu nerwowego. Dochodzi do typowej triady zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (gorączka, ból głowy, wymioty) lub zapalenia mózgu, utraty świadomości o różnym nasileniu (od senności do śpiączki). Inne obawy to: niepokój ruchowy, hiperkineza mięśni kończyn i twarzy, zawroty głowy, drgawki, zaburzenia mowy, porażenia kończyn górnych. „Pomimo występowania tych objawów, często trudno o jednoznaczne rozpoznanie – do tego konieczne jest badanie płynu rdzeniowo-mózgowego (a nie zawsze lekarzowi przyjdzie do głowy taka diagnostyka) oraz potwierdzenie zakażenia badaniem serologicznym” – uważa specjalistka. Rokowania zależą także od wieku pacjenta: im jest starszy, tym przebieg zapalenia mózgu jest poważniejszy. Mogą wystąpić trwałe uszkodzenia układu nerwowego w postaci porażeń lub niedowładów. Może dojść do powikłań w sferze psychicznej: depresje, nerwice, charakteropatie, zmiany osobowości. Około 2 proc. zakażeń wywołanych przez środkowoeuropejski subtyp tego wirusa kończy się śmiercią. Leczenie kleszczowego zapalenia mózgu Pacjentowi z KZM można zaproponować tylko leczenie objawowe, ponieważ nie ma leku dla tej jednostki chorobowej. W zależności od postaci klinicznej i stanu pacjenta podaje się więc leki przeciwobrzękowe, przeciwgorączkowe, wyrównujące zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, stosuje się dietę wysokobiałkową. „W przeciwieństwie do boreliozy istnieje jednak możliwość zaszczepienia się (od 2. roku życia) przeciw KZM” – przypomina dr Anna Lachowicz-Wawrzyniak. Borelioza Borelioza to wielonarządowa choroba wywołana przez krętki Borrelia burgdoferi. Jej obraz kliniczny wiąże się z zajęciem skóry, stawów, układu nerwowego i serca. Rozpoznanie boreliozy powinno być potwierdzone badaniem immunoserologicznym. Jedynie rumień wędrujący, czyli wczesna postać skórna, nie wymaga potwierdzania serologicznego. Wystąpienie rumienia wystarczy do włączenia leczenia przyczynowego, czyli antybiotykoterapii. Typowy rumień ma zaczerwienienie w miejscu ukłucia, jasną obwódkę i zaognioną obrączkę. Pełne rozpoznanie można postawić, gdy zmiana szybko się powiększa i w ciągu kilku dni przekroczy średnicę 5 cm. Jeżeli rumień pojawia się bezpośrednio po ukłuciu i ma średnicę mniejszą niż 5 cm, nie jest charakterystyczny dla boreliozy. W postaciach nietypowych rumień wędrujący pojawia się w ciągu 1-3 tygodni od ukłucia kleszcza, ale zdarza się, że i po 3 miesiącach. Jeżeli rumień jest nietypowy, możemy dla pewności zrobić badanie serologiczne, ale dopiero po pewnym czasie (minimum 2-4 tygodnie), ponieważ wcześniej nie będzie przeciwciał, więc badanie nie będzie miarodajne. Mogą pojawić się też dodatkowe objawy zakażenia, takie jak świąd skóry, powiększenie węzłów chłonnych i objawy ogólne – ból głowy, gorączka czy bóle mięśniowo-stawowe, ale zazwyczaj występują one rzadko. Rumień wędrujący zanika w ciągu kilku dni od włączenia prawidłowej antybiotykoterapii, a w niektórych przypadkach – samoistnie, co wcale nie znaczy, że organizm poradził sobie sam i wyeliminował zakażenie. Zdarza się też, że zmiany utrzymują się przez kilka miesięcy. Stosunkowo rzadko ujawniają się mnogie rumienie wtórne, świadczące o rozsiewie zakażenia – zwykle są mniejsze od zmiany pierwotnej i jednolicie zabarwione. Chłoniak limfocytowy Chłoniak limfocytowy to stosunkowo rzadka postać boreliozy (ujawnia się u mniej niż 1 proc. chorych, częściej występuje u dzieci niż u dorosłych). Rozpoznanie wymaga obecności przeciwciał IgM lub IgG i potwierdzenia histopatologicznego. Zwykle pojawia się w kilka tygodni po ukłuciu kleszcza jako pojedynczy, sinoczerwony, niebolesny guzek, najczęściej na małżowinach usznych, mosznie i brodawkach sutkowych. Może mu towarzyszyć powiększenie węzłów chłonnych. Nieleczony może utrzymywać się nawet przez kilka lat, a następnie ustąpić samoistnie. Przewlekłe zanikowe zapalenie skóry kończyn Rozpoznanie tej postaci boreliozy wymaga wykazania przeciwciał przeciwko boreliozie lub potwierdzenia serologicznego. Charakterystyczne są sinoczerwone zmiany początkowo z cechami obrzęku zapalnego, a następnie zaniku skóry – na tym etapie zakażenia dominuje ścieńczenie skóry z widocznym poszerzeniem naczyń skórnych. Zmianom może towarzyszyć ból kończyny, będący głównym objawem towarzyszącej neuropatii obwodowej oraz zmian zwyrodnieniowo-zapalnych stawów, znajdujących się poza zajętą skórą. Zmiany mogą ujawnić się kilka lat po zakażeniu (nawet po 10 latach). Najczęstsza lokalizacja to dystalne części kończyn dolnych. Boreliozowe zapalenie stawów Zapalenie stawów to jedna z najczęściej występujących postaci boreliozy. Konieczne jest laboratoryjne stwierdzenie w surowicy przeciwciał IgM (w stanie wczesnym) i IgG (w stanie późnym). We wczesnym stadium zakażenia rozsianego (kilka tygodni od zakażenia) występują wędrujące bóle kości, stawów, mięśni, ścięgien. W stadium przewlekłym nawracającym bólom kostno-stawowym towarzyszy często obrzęk i wzmożone ocieplenie. „Ponieważ dolegliwości te ujawniają się zwykle w ciągu dwóch lat od zakażenia, możemy nie skojarzyć ich z boreliozą. Bardzo często pacjenci krążą między specjalistą chorób zakaźnych, ortopedą, reumatologiem i lekarzem poz. Zdąży upłynąć sporo czasu, zanim któryś z nich wpadnie na pomysł wykonania badania serologicznego” – mówi dr Anna Lachowicz-Wawrzyniak. Zmiany najczęściej dotyczą stawów kolanowych. W przypadku dużego wysięku dolegliwości bólowe, zwłaszcza przy ruchach kończyn, znacznie się nasilają. W sporadycznych przypadkach może dojść do trwałego uszkodzenia, a nawet unieruchomienia stawów. Rozpoznanie można postawić, gdy objawy przewlekłego zapalenia stawów o tej samej lokalizacji utrzymują się przynajmniej przez rok. Jeśli dwukrotnie zastosowana antybiotykoterapia okaże się nieskuteczna, należy poszukiwać innej przyczyny dolegliwości, a w leczeniu ograniczyć się do niesteroidowych leków przeciwzapalnych lub innej terapii objawowej. Boreliozowe zajęcie mięśnia sercowego Jak wszystkie pozostałe postaci boreliozy, wymaga potwierdzenia serologicznego. Najczęściej przebiega w postaci zaburzeń czynności serca potwierdzonych w EKG: zaburzenia przewodnictwa przedsionkowo-komorowego, rzadziej pojedyncze skurcze komorowe. Dolegliwości te ustępują po kilku tygodniach, nawet bez leczenia, ale mimo dobrego rokowania u ok. 5 proc. chorych dolegliwości mogą utrzymywać się długo i bardzo powoli cofać. Neuroborelioza Do zajęcia ośrodkowego układu nerwowego dochodzi w stadium wczesnym rozsianym. Najczęściej objawia się to porażeniem nerwów twarzowych, korzeni nerwowych lub pojedynczych nerwów obwodowych. Rzadziej występuje limfocytarne zapalenie opon mózgowych, zapalenie mózgu lub rdzenia kręgowego. W stadium późnym może dojść do zapalenia mózgu i rdzenia kręgowego o postępującym przebiegu z zajęciem istoty białej (w badaniu MR widać obszary zapalne z typowym wzmocnieniem sygnału po podaniu kontrastu). Obwodowa neuropatia w późnej postaci może się charakteryzować zaburzeniami czucia, parestezjami, drętwieniem, bólami korzeniowymi, niedowładami. W przewlekłej encefalopatii pojawić się mogą uszkodzenia pamięci, koncentracji, senność, zmiana osobowości. „Wskazana jest konsultacja psychiatryczna. Często zdarza się, że pacjent już jest leczony psychiatrycznie i po włączeniu leczenia przez specjalistę chorób zakaźnych można zmniejszyć dawki leków psychotropowych, a nawet je odstawić” – mówi dr Anna Lachowicz-Wawrzyniak. Diagnoza boreliozy Rozpoznanie każdej postaci boreliozy z wyjątkiem rumienia wędrującego wymaga dwuetapowego protokołu diagnostycznego. Nie wystarczy badanie przesiewowe metodą immunoenzymatyczną Elisa i stwierdzenie obecności przeciwciał IgM czy IgG. To metoda bardzo czuła, ale mało swoista i wiele wyników jest fałszywie dodatnich. „Już niemal nie leczymy pacjenta, który zgłasza się z wynikami tylko tych badań. Każdy dodatni wynik musi być potwierdzony testem Western blot – jest mniej czuły, ale swoisty dla boreliozy. Dopiero gdy mamy potwierdzenie także tą metodą, możemy włączyć antybiotyk” – wyjaśnia specjalistka. Powtórne badanie zaraz po zakończeniu leczenia jest niecelowe, ponieważ przeciwciała IgG utrzymują się przez kilka lat; wyniki mogą być nawet wyższe, bo miana dopiero narastają. To może czasami wystraszyć pacjenta nieuświadomionego. Inne możliwości diagnostyczne to: badanie histopatologiczne, hodowle, badanie PCR. Leczenie boreliozy - jakie antybiotyki? Pacjent z wczesną postacią boreliozy, czyli z rumieniem wędrującym, chłoniakiem limfatycznym lub porażeniem nerwów czaszkowych, powinien być leczony antybiotykami (do wyboru): doksycykliną 2 x 100 mg – ponieważ jest fotouczulająca, nie poleca się stosowania jej latem (leczenie trwa 2-3 tyg.) amoksycykliną 3 x 500 mg (2-3 tyg.) azytromycyną 1 x 500 mg (7-10 dni) klarytromycyną 2 x 500 mg (14-21 dni). Zapalenie stawów pierwszego rzutu też wymaga leczenia doustnego: doksycykliną 2 x 100 mg (14-28 dni) amoksycyliną 3 x 500 mg (14-28 dni) cefuroksymem 2 x 500 mg (14-28 dni). W leczeniu neuroboreliozy trzeba zastosować antybiotyk, który penetruje do płynu mózgowo-rdzeniowego, a więc parenteralnie: ceftriakson 2 g dożylnie przez 2-3 tyg. Nawracające zapalenie stawów: cefotaksym 3 x 2,0 g przez 2-3 tyg. ceftriakson 1 x 2,0 g przez 2-3 tyg. Przewlekłe zapalenie skóry: amoksycyklina 3 x 500 mg doustnie (2-3 tyg.) ceftriakson 1 x 2,0 g ( 2-3 tyg.) cefotaksym 3 x 2,0 g ( 2-3 tyg.) TO WARTO WIEDZIEĆ: Kleszczowe zapalenie mózgu choroba wirusowa, brak leczenia przyczynowego, skierowanego przeciwko wirusowi; leczenie polega jedynie na łagodzeniu objawów, dostępne są szczepienia profilaktyczne (zima to najlepszy okres do rozpoczęcia szczepienia), powikłania: neurologiczne i psychiczne, do zakażenia dochodzi nawet po bardzo krótkim okresie, ważne jest szybkie usunięcie kleszcza. Borelioza choroba bakteryjna, zapalenie opon mózgowych, mięśnia sercowego, stawów, zanikowe skóry leczenie: antybiotykoterapia brak dostępnej swoistej profilaktyki (nie ma szczepionki przeciw boreliozie), do zakażenia zazwyczaj dochodzi nie wcześniej niż po upływie 24 godzin. CZYTAJ RÓWNIEŻ:
Przewlekłe zapalenie zatok może trwać miesiące, podczas gdy ostre zapalenie zatok występuje tylko przez krótki czas (zwykle tydzień). Zapalenie zatok jest uważane za przewlekłe po co najmniej 12 tygodniach występowania objawów. Ostre zapalenie zatok zazwyczaj spowodowane jest przeziębieniem czyli infekcją wirusową, a przewlekłe
Ekspert medyczny artykułu Nowe publikacje хCała zawartość iLive jest sprawdzana medycznie lub sprawdzana pod względem faktycznym, aby zapewnić jak największą dokładność faktyczną. Mamy ścisłe wytyczne dotyczące pozyskiwania i tylko linki do renomowanych serwisów medialnych, akademickich instytucji badawczych i, o ile to możliwe, recenzowanych badań medycznych. Zauważ, że liczby w nawiasach ([1], [2] itd.) Są linkami do tych badań, które można kliknąć. Jeśli uważasz, że któraś z naszych treści jest niedokładna, nieaktualna lub w inny sposób wątpliwa, wybierz ją i naciśnij Ctrl + Enter. Przewlekłe zanikowe zapalenie gardła jest ostatnim stadium przewlekłego zapalenia krtani, powodującego postępujące stwardnienie wszystkich narządów błony śluzowej, warstwy podśluzówkowej, aparatu gruczołowego i limfoidalnego. Sekret staje się coraz bardziej lepki i trudny do rozdzielenia, wysychając w gęste skórki, powodując u pacjenta duży niepokój. Kora utworzona w nosogardzieli powoduje u pacjenta różnego rodzaju parestezje, nieprzyjemne odczucia obcego ciała. Czasami te strupy, przy znacznym wysiłku ze strony pacjenta, odznaczają się dużymi fragmentami lub nawet formami powierzchni jamy nosowo-gardłowej. [1], [2], [3], [4], [5], [6], [7], [8] Objawy przewlekłego zanikowego zapalenia krtani Śluzówka tylnej ściany gardła blednie, suchy, połyskującej (lakierowane) nią półprzezroczystych cienkich zwiniętych naczyń krwionośnych, układu limfatycznego granulat zanikowych, zrębu nich tworzy mocno przesadzone bliznowatych tkanki łącznej. Odruchy gardłowe, ostro wyrażone w początkowych stadiach przewlekłego zapalenia krtani, stopniowo zmniejszają się i zanikają całkowicie w stadium atrofii. Wskazuje to również, że zakończenia nerwowe, a nie tylko wrażliwe nerwy, ale również troficzne (wegetatywne), również ulegają procesowi zanikowemu. To ta ostatnia przynosi rozczarowującą cechę pod nadzieją osiągnięcia naprawczego efektu w leczeniu ostatniego stadium przewlekłego zanikowego zapalenia krtani. Biorąc pod uwagę, przewlekłe zanikowe zapalenie gardła, jako końcowy etap w powyższych formach przewlekłe zapalenie gardła, a zatem w wyniku banalnej procesem zapalnym, w których istotną rolę odgrywają przewlekłych procesów patologicznych w gardle nosa, nie należy zapominać o tzw ważne lub genuinnom zanikowe zapalenie gardła, jako podstawową konstytucyjną syndrom choroby jak w części układowej choroby dystroficznego przewodu pokarmowego, charakteryzuje hypotrofię wszystkich struktur przewodu ( gruczołowej wegetatywny-troficzny naczyniowy, limfoadenoidnoy i układy napędowe), obniżenie poziomu ich funkcjonalnych funkcji fizjologicznych. Te zaburzenia obejmują hipo- i niedociśnienie anatsidny żołądka, jelita, różne zaburzenia czynnościowe układu gepatolienalyyuy i tak dalej. D. Zasadniczo, te choroby zwyrodnieniowe, które prawdopodobnie są predysponowane do nich, wrodzone lub nabyte w wyniku różnych zewnętrznych powodów, a w tym samym czasie, nie jest zespołem podstawowym zanikowego zapalenia gardła, objawy kliniczne, które występują w przypadku braku spowodowana zakażeniem. Wraz z gonad żołądka i jelit, funkcjonalne i zaburzeń obserwowanych kompleks pharyngoesophageal. Wykwalifikowany specjalista ENT, określające pacjenta zanikowe zapalenie gardła, zawsze zapytać o stan swojego układu pokarmowego, aw wielu przypadkach pacjent będzie odnosić się do jego istniejącego lub inna choroba w tej dziedzinie. Zdarza się, że skuteczne leczenie systemu gastroenterologicznej prowadzi do poprawy stanu gardła, nawet bez leczenia miejscowego. Należy również zauważyć, że w przewlekłym zapaleniu jelita grubego, w przeciwieństwie, jest przewlekłą nieżytowe zapalenie gardła, leczenie powinno być ściśle związana z leczeniem choroby. Gdzie boli? Co trzeba zbadać? Jak zbadać? Leczenie przewlekłego zanikowego zapalenia krtani Leczenie zanikowego zapalenia krtani jest długim procesem, którego powodzenie zależy od stopnia atrofii błony śluzowej, która spowodowała jej przyczyny i ogólnego stanu organizmu. Działając na błonę śluzową leku lub innej substancji lub metody terapii fizycznej, trzeba najpierw przynajmniej szacunkowe obrazie krwi, stanu funkcjonalnego układu trawiennego i układu moczowego, spójność narządów wydzielania wewnętrznego, stanu domowych i przemysłowych pacjenta. Leczenie przewlekłego zanikowego zapalenia krtani dzieli się na lokalne i ogólne. Miejscowy lek wpływ chcą zwiększyć aktywność gruczołów błony śluzowej gardła urządzenia do zwiększania wydzielania śluzu, zmniejszając swoją lepkość, zwiększenie ich ilości substancji biologicznie czynnych, promujące tym sposobem aktywację procesów naprawczych. W tym celu stosuje się większość narzędzi zalecane powyżej dla obróbki ozeny gardła, ale w celu uzyskania ich farmakologiczne działania wymagany swobodny dostęp do błony śluzowej gardła, przy czym przeszkoda, do którego są lepkie, suszenie w rozdzieleniu na odrywanie, więc przed każdym użyciem substancji czynnej leku (eukaliptus karotolin olej , olej z rokitnika zwyczajnego i dzikiej róży, solcoseryl żelu ekstraktu propolis, miód i gardła t. D.), konieczne jest, aby usunąć gardła skorupy i śluzu przez natryskiwanie ich roztworem Proteol Enzymy serowego za pomocą płukania alkalicznych, mechaniczne usuwanie bawełnianej gazy impregnowanego brzoskwini, olej parafinowy lub dowolny olej roślinny. Po tym następuje aktywowanie sesji fizykoterapii (UHF promieniowania ultrafioletowego, słabe promieniowanie laserowe), aby spowodować gromadzenie się krwi zanikowe zapalenie błony śluzowej, a następnie stosując czynnik aktywny terapeutyczny na nim. Leczenie zanikowego zapalenia krtani metodami alternatywnymi Med jak propolis, zawiera wiele substancji biologicznie czynnych, jednak niektórzy autorzy zalecają tzw płukanie miodu jest przygotowany ex tempore codziennie rano: 2 łyżeczki w 150 ml letniej wody do płukania 2 dziennie. Zalecane również wytwarzać białka ex tempore zacieru z białka jaja kurzego: białko oddzielono od żółtka dodano 1 ml oleju z owoców dzikiej róży lub karotolin 3 ml lub 0,5 ml oleju rokitnika i przeniesiono do stanu ciekłego; ta mieszanina obejmuje błonę śluzową gardła poprzez jej nasmarowanie lub wypicie małymi łykami. Wskazane jest wykonanie zabiegu rano po dokładnym przepłukaniu gardła ciepłym roztworem alkalicznym. Osoby z zanikowym zapaleniem krtani podlegają okresowemu leczeniu w warunkach wyspecjalizowanych sanatoriów dla pacjentów z niespecyficznymi chorobami górnych dróg oddechowych. Jak zapobiegać przewlekłemu zanikowemu zapaleniu krtani? Zapobieganie zanikowemu zapaleniu gardła polega na szybkiej sanityzacji górnych dróg oddechowych, leczeniu wcześniejszych postaci przewlekłego zapalenia krtani, wykluczeniu zagrożeń domowych i przemysłowych. Translation Disclaimer: The original language of this article is Russian. For the convenience of users of the iLive portal who do not speak Russian, this article has been translated into the current language, but has not yet been verified by a native speaker who has the necessary qualifications for this. In this regard, we warn you that the translation of this article may be incorrect, may contain lexical, syntactic and grammatical errors.
k9lxx. 79b2sss2k9.pages.dev/4779b2sss2k9.pages.dev/9779b2sss2k9.pages.dev/5479b2sss2k9.pages.dev/1179b2sss2k9.pages.dev/5679b2sss2k9.pages.dev/4179b2sss2k9.pages.dev/2879b2sss2k9.pages.dev/39
przewlekłe zanikowe zapalenie skóry
